Το χρονικό της αναστήλωσης του Ιερού Ναού της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού Κρανιάς - Δολιανών

Με αφορμή τα πρόσφατα ρεπορτάζ που εμφανίστηκαν στον τοπικό γραπτό και ηλεκτρονικό τύπο και αφορούσαν την κυριακάτικη λειτουργία της 14ης Σεπτεμβρίου στο ναό της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, ο Πολιτιστικός Σύλλογος και το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο της Κρανιάς...

...αισθάνεται την υποχρέωση να καταθέσει την άποψή του σχετικά με το χρονικό της ανακατασκευής του ναού μετά τις σημαντικές καταστροφές που αυτός υπέστη τον Οκτώβριο του 1943 από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής.

Θα θέλαμε εξαρχής να τονίσουμε ότι δεν είναι στις προθέσεις μας να αντιδικήσουμε με τους συντάκτες των ρεπορτάζ, οι οποίοι πιστεύουμε ότι οδηγούμενοι από ελλιπή γνώση των γεγονότων προχώρησαν στην δημοσιοποίηση μιας επιπόλαιας προσέγγισης της πραγματικότητας.

Το κίνητρο της σύνταξης της επιστολής μας είναι ένα και μοναδικό. Είναι η διαχρονική μας οφειλή στον αγώνα των πατεράδων και παππούδων μας να αναστηλώσουν τον θρησκευτικό χώρο, ο οποίος αντικατόπτριζε τα ήθη και τα έθιμα τους, την πίστη, το φρόνημα και τα ιδανικά με τα οποία ανατράφηκαν και γαλουχήθηκαν σε μια αλλοτινή εποχή. Αποτελεί όμως και για εμάς εκτός από απομεινάρι και κληρονομιά της προγονικής μας εστίας, το λίκνο της θρησκευτικής μας πίστης.

Στην επιστολή μας θα παρουσιάσουμε το χρονικό της ανακατασκευής του ναού μέσα από έγγραφα και μαρτυρίες των πρωταγωνιστών της. Για κάθε καλόπιστο ανα-γνώστη, το φωτογραφικό αρχείο που συνοδεύει την επιστολή μας αποτελεί, κατά τη γνώμη μας, σφραγίδα εγκυρότητας όσων αναφέρουμε.

1954/1955: Ήταν η πρώτη προσπάθεια των Κρανιωτών να αποκαταστήσουν τις σοβαρές ζημιές που είχε υποστεί ο ναός από την προσπάθεια ανατίναξής του. Από την έκρηξη προκλήθηκαν μεγάλες ζημιές στο εσωτερικό του ναού, κατέρρευσε ο κεντρικός τρούλος και καταστράφηκε το μεγαλύτερο μέρος του νάρθηκα. Στα μέσα της δεκαετίας του 1950-60 η Κρανιά αριθμούσε μόλις 50 σπίτια. Από το 1954 ωστόσο οι Κρανιώτες εορτάζουν τη Κοίμηση της Θεοτόκου με λειτουργία, που γίνεται στον μισογκρεμισμένο ναό. Ο τότε πρωτοσύγκελος Κλέοπας κατασκευάζει ένα πρόχειρο τέμπλο στο οποίο τοποθετούνται όσες εικόνες του Μοναστηριού είχαν διασωθεί.

Από επιγραφή σε κονίαμα, με ημερομηνία 13.9.1956 πιστοποιείται η πρώτη παρέμβαση των Κρανιωτών. Την ύπαρξη της επιγραφής επιβεβαιώνει ο τρικαλινός πο-λιτικός μηχανικός και Επιμελητής Αρχαιοτήτων του ν. Τρικάλων στα μέσα της δεκαε-τίας 1960-70 κ. Σωτήρης Τζήμας σε άρθρο του («Οι αναστηλωτικές εργασίες στην Ι.Μ Τιμίου Σταυρού. Οι ανασκαφές στην παρακείμενη ερειπωμένη Ι.Μ. Αγίας Ζώνης και Α-γίου Νικολάου και ο συσχετισμός των δύο μνημείων».Πρακτικά συνεδρίου. Σελ. 675. Καλαμπάκα 2005). Με προσωπική εργασία οι Κρανιώτες απομακρύνουν αρχικά τα καμένα και κατεστραμμένα υλικά, τοποθετώντας στη συνέχεια μια πρόχειρη στέγη από κεραμίδια στο κενό που είχε αφήσει ο κεντρικός τρούλος. Στην προσπάθειά τους αυτή σημαντική βοήθεια προσέφεραν και οι κάτοικοι των Δολιανών.

Ορίζεται το 1957 από την Κοινότητα του χωριού επιτροπή που διαχειρίζεται τα έσοδα από τις εισφορές των Κρανιώτικων οικογενειών. Τα μέλη της πρώτης επιτροπής ήταν οι τότε επίτροποι των εκκλησιών του χωριού Γιάννης Κλιάφας, Στέφανος Καρα-φάνταλος και Μιλτιάδης Τσότσος.

Η επιτροπή εκτός από την συγκέντρωση των δωρεών αφιερώνει μεγάλο μέρος των προσπαθειών της ώστε να πεισθούν οι αρμόδιοι φορείς να χρηματοδοτήσουν το έργο.

Φωτογραφικό στιγμιότυπο από τον εορτασμό της Κοίμησης της Θεοτόκου το 1955 στον Ιερό Ναό της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Διακρίνονται τα απομεινάρια του κατεστραμμένου κεντρικού τρούλου και ο ετοιμόρροπος  νάρθηκας (στο αριστερό μέρος του κτίσματος).
Πηγή: Πολιτιστικός Σύλλογος Κρανιάς Ασπροποτάμου

1960/1963: Το 1960 το Ελληνικό κράτος χρηματοδοτεί για πρώτη φορά την επισκευή του ναού. Ο τότε επιμελητής της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας κ. Γιώργος Ζιάκας ήτανε ο πρώτος που ενέσκηψε με ενδιαφέρον στο θρησκευτικό μνημείο. Σε συνεργασία με την Τεχνική Υπηρεσία της νομαρχίας Τρικάλων επισκεύασαν την στέγη, αντικαθιστώντας τα κεραμίδια με σχιστόπλακες. Προσπάθειες έγιναν ακόμη να ενισχυθεί η στατική επάρκεια του κτίσματος.

1967/1968: Πολύ σημαντικές για τη διάσωση του ναού ήταν οι αναστηλωτικές εργασίες του καλοκαιριού του 1967 και 1968 που πραγματοποίησε ο μηχανικός κ. Σωτήρης Τζήμας. Με την ιδιότητα του Επιμελητή Αρχαιοτήτων του ν. Τρικάλων και δια-πιστώνοντας την πολύ κακή κατάσταση του ναού κατάφερε να αποσπάσει χρηματικό κονδύλιο από την νομαρχία Τρικάλων με το οποίο στερεώθηκαν και μονώθηκαν οι τρούλοι, αντικαταστάθηκε ο αποσαθρωμένος ξύλινος σκελετός της στέγης και τοποθετήθηκαν σχιστόλιθοι στη θέση που ήταν κεραμίδια και τσίγκια.

1982/1985: Είχαν περάσει σχεδόν 40 χρόνια από την καταστροφή που είχε υποστεί ο Ναός του Τιμίου Σταυρού και οι κατά καιρούς παρεμβάσεις που είχαν γίνει απέβλεπαν κατά κύριο λόγο στο να διατηρηθεί όρθιο το κτίσμα αλλά και να κατευνάσει η πολιτεία τις όλο και πιο φορτικές πιέσεις των Κρανιωτών για πλήρη αποκατάσταση του μοναδικού στην Ελλάδα αρχιτεκτονικού μνημείου.

Απογοητευμένοι οι Κρανιώτες από την στάση των αρμόδιων φορέων, ταυτόχρονα όμως το ίδιο αποφασισμένοι να δώσουν ζωή στην εκκλησία που αποτελούσε γι’ αυτούς σύμβολο διαχρονικό της πίστης τους και θεματοφύλακα της ιστορίας του χωριού τους, προχώρησαν μόνοι τους στη σύσταση ερανικής επιτροπής αντικαθιστώντας την επιτροπή των επιτρόπων των ναών της Κρανιάς. Η εντεκαμελής ερανική επιτροπή που συνεστήθη με απόφαση του Νομάρχη Τρικάλων τον Μάρτιο του 1980 απηύθυνε την παρακάτω έκκληση που δημοσιεύθηκε στον τοπικό τύπο.

Παραθέτουμε την επιστολή όπως ακριβώς δημοσιεύτηκε στον τοπικό τύπο:

ΕΡΑΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΥΗ 
ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ—ΚΡΑΝΙΑΣ
Τρίκαλα 2 Απριλίου 1980 
Προς τους απανταχού Κρανιώτες
Αγαπητοί χωριανοί 

Όπως γνωρίζετε στο χωριό μας, ύστερα απ’ την καταστροφή του το 1943, απόμειναν σαν κληρονομιά απ’ τούς προγόνους μας πολύ λίγα μνημεία να μας θυμίζουν τα ήθη και τα έθιμα, τη ζωή και την ιστορία τού χωριού

Δυστυχώς, γραπτές μαρτυρίες πού να ρίχνουν έστω και αμυδρό φως στην προγονική εποχή τού χωριού μας, δεν υπάρχουν. Στα ελάχιστα ιστορικά κείμενα που διασώθηκαν, δεν αναφέρονται παρά ασήμαντα και πενιχρά στοιχεία, χωρίς ιδιαίτερη σημασία.

Κατά συνέπεια, μόνο στα λίγα μνημεία πού περισώθηκαν στο χωριό μας μπορούμε να μελετή-σουμε την ιστορία του. Και τα μνημεία αυτά, με τα οποία είχαν συνυφασμένη τη ζωή τους οι προπάτορες μας, έχομε καθήκον ιερό να το διαφυλάξουμε και να το κληροδοτήσουμε σώο και αβλαβές στις επερχό-μενες γενιές. Κι ανάμεσά τους, την πρώτη και κορυφαία θέση κατέχει αναντίρρητα το μοναστήρι τού χωριού μας, αφού είναι αφιερωμένο στον Τίμιο Σταυρό.

Όπως λένε οι ειδικοί που το μελέτησαν επιστημονικά, πρόκειται για μοναδικό στην περιοχή τού Ασπροποτάμου εθνικοθρησκευτικό μνημείο. Οι 13  πέτρινοι τρούλοι του, οι πανύψηλοι και λεπτο-καμωμένοι κίονες πού στηρίζουν τη θολωτή πορολίθινη οροφή, δημιουργούν μια εντύπωση πού δείχνει μοναδική μεγαλοπρέπεια και επιβλητικότητα.

Επιπλέον, οι κρυψώνες του στην οροφή, το κρυφό σχολειό στη βορεινή πλευρά, το ανάγλυφο στους εξωτερικούς τοίχους, το πέτρινο σύνθρονο, μέσα στο ιερό και γενικά η ιδιόρρυθμη αρχιτεκτονική του σύνθεση, δικαιολογούν απόλυτα την απόφαση τού Υπουργείου Πολιτισμού να χαρακτηρισθεί «δ ι α τ η ρ η τ έ ο    μ ν η μ ε ί ο ».

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο καθηγητής της Σχολής Καλών Τεχνών του ‘Εθνικού Μετσόβιου Πο-λυτεχνείου κ. Παύλος Μυλωνάς πού επισκέφθηκε το μοναστήρι και το μελέτησε εμπεριστατωμένα τόνισε επανειλημμένα, πώς πρόκειται για μοναδικό σε σύλληψη και εκτέλεση έργο σ όλη την ‘Ελλάδα. Ειδικότερα  υπογράμμισε, πώς ή σπουδαία εσωτερική αρχιτεκτονική σύνθεση, πού είναι έργο, κατά την έγκυρη γνώμη του, πολύπειρου μα άγνωστου τεχνίτη, το κατατάσσουν στα αξιόλογα και σπάνια μνημεία της Βυζαντινής τέχνης.

Το μοναστήρι αυτό, όπως είναι γνωστό σ’ όλους μας, επιχείρησαν να το αφανίσουν με φωτιά και δυναμίτιδα τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής το 1943, αλλά δεν το κατόρθωσαν, χάρις στην ανθε-κτικότητα και στερεότητα του. Δεν γλύτωσε βέβαια ο εσωτερικός του διάκοσμος, όμως παρέμεινε ασάλευτη η οικοδομή με τη θολωτή πέτρινη οροφή, όπως και η στέγη, πάνω στην οποία υψώνονται οι τρούλοι.Όσο νάναι όμως, οι βανδαλισμοί της κατοχικής λαίλαπας, η πυρπόληση και οι δυναμιτιστικές απόπειρες για ανατίναξη του μοναστηριού ως και οι σεισμοί που επακολούθησαν μεταγενέστερα, μαζί με τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες που επικρατούν στην ορεινή αυτή περιοχή, έχουν συγκλονίσει το οικοδόμημα επικίνδυνα, όπως δείχνουν ανάγλυφα οι μεγάλες ρωγμές στους τοίχους και οι ζημιές της πλακοσκέπαστης στέγης.

Η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Λαρίσης που είναι υπεύθυνη και αρμόδια για τη συντή-ρηση του μοναστηριού, πριν από πολλά χρόνια, έκανε μερικές επισκευές αλλ’ ανεπαρκείς. Από το Υπουργείο Πολιτισμού και Επιστημών, στο οποίο καταφεύγουμε κάθε χρόνο για τη χορήγηση πιστώσεων, δε βλέπουμε δυστυχώς, να υπάρχει βάσιμη ελπίδα για να ικανοποιηθεί το δίκαιο αίτημά μας. Μια ολόκληρη 10ετία το Εκκλησιαστικό μας Συμβούλιο, με τη συμπαράσταση του Συλλόγου  Κρανιωτών της Αθήνας, αγωνίζεται να επιτύχει κάποια οικονομική ενίσχυση από μέρους του Υπουργείου χωρίς όμως θετικό αποτέλεσμα. Έτσι όμως αν περιμένουμε μοιρολατρικά, ώσπου νάρθει η βοήθεια από το Υπουργείο, υπάρχει κίνδυνος να σωριασθεί συθέμελα και να θρηνούμε ύστερα την απώλεια του πάνω στα θλιβερά και όμορφα ερείπια του.

Αγαπητοί μας συγχωριανοί

Το μοναστήρι αντιπροσωπεύει και θ’ αντιπροσωπεύει όσο ζει τους ίδιους τους γεννήτορές μας. Κατοπτρίζει τα ήθη και τα έθιμα τους, την πίστη και το φρόνημα ως και τα ιδανικά με τα οποία ανατράφηκαν και γαλουχήθηκαν σε μια αλλοτινή εποχή γεμάτη από στερήσεις και ελλείψεις πολιτιστικών αγαθών. Είναι το απομεινάρι και η κληρονομιά της προγονικής μας εστίας που πρέπει, κατά την γνώμη μας, να σωθεί.

Σ’ αυτό πιστεύουμε πως είμαστε όλοι σύμφωνοι.

Για να σωθεί όμως ένας τρόπος υπάρχει:  Να αναλάβουμε σταυροφορία όλοι οι Κρανιώτες για τη σωτηρία του μοναστηριού και να βοηθήσουμε όσο μπορούμε. Να συνεισφέρουμε όλοι ανεξαιρέτως. Οι πλουσιότεροι περισσότερα και οι φτωχοί από το υστέρημα τους. Είμαστε μεγάλο χωριό και πάμπολλοι είναι αυτοί που ευδοκίμησαν οικονομικά στη ζωή τους. Όλοι μας με μια πατριωτική χειρονομία μπορούμε να εξασφαλίσουμε το απαιτούμενο χρηματικό ποσό για την επισκευή της οικοδομής.

Κάνουμε θερμή έκκληση σ’ όλους τους αγαπητούς συγχωριανούς, που ποτέ δεν υστέρησαν σ’ ευγενικές χειρονομίες, να προσφέρουν κάθε οικονομική βοήθεια -ακόμα και εκείνοι που τιμούν τη μνήμη προσφιλών τους νεκρών- αποστέλλοντάς την στον ταμία τής ερανικής επιτροπής κ. Λεωνίδαν Πάντζιον, οδός Άθανασίου Μικρού 13, Τρίκαλα- Θεσσαλίας - Τηλέφωνο 28.520»

Ας μη λείψει κανένας από το ιερό προσκλητήριο πού κάνουμε έν ονόματι τού Τιμίου Σταυρού, τού προστάτου τών οικογενειών μας.

Το Ιστορικό τής επισκευής  τού μοναστηριού καθώς και τα ονόματα των δωρητών θα καταγραφούν σε ειδικό βιβλίο πού θα φυλαχθεί στο αρχείο τής ενορίας μας για να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση στις επερχόμενες γενιές. Σημειώνουμε για τούς δωρητές, πώς το ποσό πού θα προσφέρουν εκπίπτεται ως έξοδο κατά τη δήλωση φορολογίας και κατά συνέπεια αφαιρείται από το φορολογητέα ποσό.

Περιμένουμε τη θαρραλέα χειρονομία σας.

Με πατριωτικούς χαιρετισμούς

Η ΕΡΑΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Ο πρόεδρος
ΑΝΔΡΕΑΣ ΤΖΙΑΤΖΙΑΣ Ιερέας

Τα μέλη
1) Ιωάννης Κλιάφας, άντιπρόεδρος
2) Αλέκος Τελειώνης, γραμματέας
3) Λεωνίδας Πυτιντζόγιας, Ταμίας
4) Βασίλειος Κλιάφας
5) Μιλτιάδης Τσιότσος
6) Αλέκος Λέγκας
7) Ιωάννης Ζαφόλιας
8) Κων/νος Μποντίλας
9) Κων/νος Σιάχος
10) Χρήστος Παπαζαχαρίας

Το προσκλητήριο της ερανικής επιτροπής έχει άμεσα αποτελέσματα. Μέχρι το τέλος του έτους το ποσό που συγκεντρώθηκε άγγιξε το 1.000.000 δραχμές. Ενδεικτικά της κινητοποίησης των Κρανιωτών είναι τα δημοσιεύματα στον τοπικό τύπο των Τρι-κάλων με τα ονόματα των Κρανιωτών αλλά και κατοίκων των Δολιανών όπως και το ποσό της δωρεάς του καθενός.

Αποκόμματα από την εφημερίδα «ΕΡΕΥΝΑ» με τα ονόματα των δωρητών «για το μοναστήρι της Κρανιάς». Πρόκειται για τα φύλλα της 8ης και 17ης Μαΐου 1980 και 1ης Ιουνίου 1980. Οι δωρεές και οι αντίστοιχες δημοσιεύσεις συνεχίστηκαν όλο το 1980. (βλέπε αρχείο «ΕΡΕΥΝΑΣ»)

Την επόμενη χρονιά (1981) η ερανική επιτροπή αναστήλωσης του Τιμίου Σταυρού απευθύνει καινούρια πρόσκληση.

Η ΕΡΑΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΙΕΡ. ΜΟΝΗΣ «ΤΙΜΙΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ»
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ και ΕΚΚΛΗΣΙΣ

Πρός τούς απανταχού Κρανιώτες - Δολιανίτες

Κρανιά 26 ‘Ιουλίου 1981

Άδέλφια μας αγαπημένα! Όσοι ζείτε εδώ στην δοξασμένη Πατρίδα μας και σεις πού βρίσκεσθε σε άλλες νέες Πατρίδες, σ’ άλλες φιλόξενες χώρες,  απευθύνομεν τούτον τον θερμόν χαιρετισμόν

«Xαίρετε εν κυρίω, πάντοτε Χαίρετε»

Συμπληρώνεται χρόνος από την περυσινή εξόρμησή μας για να σώσουμε το αγαπητό σ’  όλους μας Μο-ναστήρι τού «ΤΊΜ1ΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ» Δολιανών - Κρανιάς. Όλοι μας, τα μέλη της Ερανικής μας Επιτρο-πής με την πρωτοβουλία για την εκτέλεση τού έργου, όλοι εσείς με την ηθική και οικονομική ενίσχυσή σας (ο πλούσιος από το περίσσευμα, ή πτωχή χήρα με τον οβολόν της) ριχτήκαμε στο σκοπό κατά το περασμένο καλοκαίρι και κατορθώσαμε να εξασφαλίσουμε -με όσα έργα κάναμε- τη συντήρηση τού Μοναστηριού μας, ώστε να εξασφαλίσουμε αυτό κατά το πλείστον καινά το καμαρώνουμε και να το χαιρόμαστε. Χωρίς τα περυσινά έργα σήμερα δεν θα υπήρχε Μοναστήρι για να μιλάμε και να συζητάμε γι αυτό. Θα είχε σωριασθεί. Τόση ήταν ή φθορά και από το βομβαρδισμό των Γερμανών και από το πέρασμα τού χρόνου. Πολλές δυσκολίες, πολλά τα εμπόδια. Υπερνικήθηκαν όλα απ όλους και σήμερα, με την πίστη μας στο σκοπό, συνεχίζονται τα έργα με τα χρήματα που εσείς προσφέρατε στην Ερανική Επιτροπή και το Κράτος χορήγησε δια των ‘Υπουργών του κ. κ Ανδριανόπουλου και Σουφλιά χάρις στις ενέργειες και προσπάθειες τού βουλευτού κ. Σωτ. Χατζηγάκη, τούς οποίους και πάλιν ευχαριστούμε διά του παρόντος.

Είναι υποχρέωσή μας να επισημάνουμε σήμερα και την δραστηριότητα τού Συλλόγου των Κρανιωτών της Αθήνας και Πειραιά και ιδιαίτερα την εξαιρετικήν του φιλτάτου και αγαπητού γραμματέα αυτού μας Γιάννη Παπαγεωργίου, Γυμνασιάρχου, καθηγητού Θεολογίας και τώρα Ιατρού, πού με τις διάφορες ενέργειες και την επιτυχή παρακολούθηση και συνεχή παρακίνηση δια τας καταλλήλους ενεργείας, ξεπεράστηκαν οι γραφειοκρατικές διατυπώσεις για να μας σταλούν τελικά προσωπικά στον Ταμία μας από το Υπ Πολιτισμού το ένα εκατομμύριο δραχμές.

Από τις οικονομικές δυνατότητες πού έχουμε. και την οικονομική ενίσχυση τού ενός εκατομμυρίου δραχμών τού Υπουργείου, θα κάνουμε πολλές εργασίες αυτό το καλοκαίρι,

Όμως δεν θα μπορέσουμε να συμπληρώσουμε το έργο. Θα μείνει ολόκληρη μια Κόγχη από τις τρεις προς το παλαιό Μοναστήρι και ή στερέωση τριών Τρούλων, εργασίες πού είναι απαραίτητες να γίνουν εφέτος. Ίσως να απομείνει και ή στέγη τού Νάρθηκα: Θα μείνει βέβαια και η αναστήλωση τού Κεντρικού Τρούλου γι αργότερα όμως, ίσως να βρεθούν ευλαβείς χριστιανοί να προσφέρουν την δαπάνη για το έργο αυτό αυτοτελώς.

Γι αυτά τα πρώτα έργα, και κυρίως την κόγχην πού είναι πολύ κατεστραμμένη και τούς τρεις Τρούλους, κάνουμε έκκληση προς τα αισθήματα όλων μας σε μια νέα χειρονομία ενισχύσεως της Ερανικής ‘Επιτροπής, ανάλογα με την επιθυμία, την διάθεση και την δυνατότητα ενός εκάστου από μας για το έργο αυτό.

Γιατί τα «οικονομικά» δεν επαρκούν και πρέπει εφέτος να γίνουν οπωσδήποτε για να προ-ληφθεί κατάρρευσή των.

Ήδη γι’ αυτό το σκοπό, λάβαμε την πρώτην προσφοράν από 50000 δρχ., ισόποσον με άλλην πρώτην. Η διάρκεια τής Ερανικής επιτροπής παρατάθηκε από τούς αρμοδίους για ένα ακόμα χρόνο. Συνεπώς προς αυτήν πρέπει  να απευθύνεται ο κάθε δωρητής, από την οποία θα παίρνει έγκυρη απόδειξη υπογεγραμμένη από τον ταμία κ. Λεωνίδαν Πάντζιον, οδός Αθανασίου Μικρού 13, Τρίκαλα.

Εμπρός λοιπόν, όλοι μαζί, προς ένα ακόμα άγιο και ιερό σκοπό.

Η Ερανική Επιτροπή 

Ο πρόεδρος
Ανδρέας Τριατζιάς
Ιερέας

τα μέλη
1. Ίωαν. Στεφ. Κλιάφας
2. Αλέκος Αθ. Τελειώνης
3. Γιάννης Χρ. Ζαφόλιας 
4. Βασ. Ιω. Κλιάφας
5. Αλέκος Κ. Λέγκας
6. Κώστας Λ. Μποντίλας
7. Λεων. Ιω. Πάντζιος
8. Χρ. Στ Παπαζαχαρίας
9. Κώστας Γ. Σιάχος
10. Μιλτ. Ν. Τσότσος

Ανταποκρινόμενοι με ιδιαίτερο ενθουσιασμό στην έκκληση της επιτροπής οι απανταχού Κρανιώτες συγκέντρωσαν το ποσό του 1.600.000 δραχμών. Σ’ αυτό προστέθηκε και η επιχορήγηση με 1.200.000 δραχμές από το Υπουργείο Πολιτισμού. Μ’ αυτά τα χρήματα αρμολογήθηκαν εσωτερικά οι τοίχοι, στερεώθηκαν όλοι οι τρούλοι και έγινε αναστήλωση εκ βάθρων του σωριασμένου νάρθηκα.

Από τις εργασίες αναστήλωσης της περιόδου 1982-1983 (Α΄ φάση των εργασιών)

Την μελέτη και κατασκευή ανέλαβε ο αρχιτέκτονας Χρήστος Κατσιμπίνης και είχε δύο φάσεις. Στη πρώτη φάση των επισκευών ανακατασκευάστηκε η εξωτερική τοιχοποιία του νάρθηκα. Στη δεύτερη φάση το 1983 γκρεμίσθηκε ο μεσαίος διπλός τρούλος και ξανακτίσθηκε, όπως ήταν αρχικά.

Από τις εργασίες επισκευής του κεντρικού διπλού τρούλου (Β΄ φάση των εργασιών)

1989/1998: Ήτανε η δραστικότερη παρέμβαση τόσο στο κτίσμα όσο και στον περι-βάλλοντα χώρο με την οποία οι Κρανιώτες ολοκλήρωσαν την ανακατασκευή του ναού. Προστέθηκαν δύο τρούλοι  και άρχισε η διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου με την κατασκευή των τοίχων αντιστήριξης και την επίστρωση πλακών. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν  με τη μεγάλη πέτρινη σκάλα στ’ ανατολικά του ναού και την ενίσχυση των χαλαρών θεμελίων του Ιερού.

Τις εργασίες της περιόδου αυτής ολοκλήρωσε ο Τρικαλινός αρχιτέκτονας - μηχανικός Σωτήρης Τζήμας. Το μεγάλο μέγεθος της παρέμβασης αποκαλύπτει και την δαπάνη που απαιτήθηκε και η οποία καλύφθηκε εξ ολοκλήρου από την μετά θάνατο δωρεά του Κρανιώτη Μητροπολίτη Α. Βίρβου. Στην ιδιόχειρη διαθήκη του, ο διαθέτης κατέλιπε το ποσό των 12.000.000 δραχμών «προκειμένου να ολοκληρωθεί η ανακατασκευή του ναού της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού και τοποθετηθεί νέο τέμπλο». (Τα στοιχεία της δωρεάς είναι στη διάθεση των αναγνωστών).

Το Μοναστήρι σήμερα

Από το 1924 που ανεστάλη η λειτουργία του Μοναστηριού του Τιμίου Σταυρού αυτό μετατράπηκε σε εκκλησία. Ταυτόχρονα η διαχείριση όλων των θεμάτων που σχετίζονταν με τη λειτουργία της εκκλησίας, περιήλθε, χωρίς να εκδηλωθεί η παραμικρή αντίδραση από οποιονδήποτε εκκλησιαστικό ή κοινωνικό φορέα, στη Κοινότητα της Κρανιάς, η οποία ανέλαβε και τον διορισμό του εκκλησιαστικού συμβουλίου και των επιτρόπων. Χρηματοδότησε δε άμεσα τα  έργα μετατροπής του Μοναστηριού σε ναό όπως και συμπληρωματικά έργα συντήρησης της Μονής.

Όπως αποδείχθηκε το ίδιο συνέβη και μεταπολεμικά όταν η κινητοποίηση και οι γενναίες δωρεές των Κρανιωτών ανακατασκεύασαν το μισοκατεστραμμένο Μοναστήρι ριζικά. «Το υπέρμετρο πάθος και η αγάπη των κατοίκων της περιοχής της Κρανιάς στάθηκε ο κυρίως μοχλός για την αποκατάσταση και συντήρηση του ναού» αναφέρει  ο κ. Σωτήρης Τζήμας στο άρθρο που προαναφέρθηκε.

Έτσι τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ο ναός του Τιμίου Σταυρού πλήρως ανακατασκευασμένος αποτελούσε πόλο έλξης για όλους τους Ασπροποταμίτες κυρίως στις γιορτές της Κοίμησης της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου και του Τίμιου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου, όπως και σε πολλές εσπερινές λειτουργίες. Με δικαιολογημένη περηφάνια οι Κρανιώτες καυχιόνταν ότι παρέδωσαν σ’ όλους τους κατοίκους του Ασπροποτάμου, και όχι μόνο, ένα αληθινό μνημείο τέχνης και θρησκευτικότητας.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι μέχρι το 2004 η Ιερά Μονή του Αγίου Στεφάνου, μετόχι της οποίας αποτελούσε ο ναός του Τιμίου Σταυρού, δεν έδειξε κάποιο ενδιαφέρον για την ανακατασκευή του ναού.

Το 2004 όμως το Συμβούλιο της Μονής, με ανορθόδοξο τρόπο αποφάσισε να αναλάβει το ίδιο τη διαχείριση του ναού, μετατρέποντας τον εκκλησιαστικό χώρο σε θρησκευτικό αξιοθέατο διότι έπαψε πλέον να τελείται σ’ αυτόν οποιοδήποτε μυστήριο εκτός από την λειτουργία την ημέρα της εορτής της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου.

Δυστυχώς το αίτημα-έκκληση των Κρανιωτών προς το ηγουμενο-συμβούλιο να αναλάβουν οι ίδιοι την τέλεση μίας και μοναδικής λειτουργίας τον χρόνο, αυτή την ημέρα της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, δεν έγινε δεκτό. Στερηθήκαμε με αυτό τον τρόπο, αναιτιολόγητα κατά την άποψή μας, την επαφή μας με τον ιερό χώρο όπως γινότανε για τουλάχιστον ένα αιώνα.

Φωτογραφία του ναού, όπως αυτός παραδόθηκε από τους Κρανιώτες στην Ιερά Μονή του Αγίου Στεφάνου το 2004

Δεν είναι στις προθέσεις μας να αμφισβητήσουμε ούτε τους τίτλους ιδιοκτησίας ούτε το έργο που επιτελέστηκε στο κτίσμα αλλά και στον περιβάλλοντα χώρο του Μοναστηριού μετά την ανάληψη της διαχείρισής του από την Ι.Μ. του Αγίου Στεφάνου. Με κρατικά και ευρωπαϊκά κονδύλια αρμολογήθηκε για δεύτερη φορά και ιδιαίτερα επισταμένα ο ναός. Διανοίχθηκε επίσης σημαντικά και ηλεκτροδοτήθηκε ο δρόμος πρόσβασης σε αυτόν, κατασκευάστηκε καλαίσθητη περίφραξη και δημιουργήθηκαν χώροι υγιεινής.

Είναι γεγονός ότι από την αρχή της ανακατασκευής του Μοναστηριού οι Κρανιώτες απευθύνθηκαν σε όλες τις αρμόδιες αρχές ζητώντας την κρατική χρηματοδότηση όχι μόνο για την αποκατάσταση του ναού αλλά και για την διάνοιξη του δρόμου και τον ηλεκτροφωτισμό του χώρου. Αν και η κρατική χρηματοδότηση για το κτίσμα κάλυψε τις οικονομικές ανάγκες κάποιων εργασιών δεν συνέβη το ίδιο και για την χρηματοδότηση των έργων υποδομής γύρω από τον ναό (διάνοιξη του δρόμου, ηλεκτροφωτισμός).

Δυστυχώς οι προσπάθειές μας για πολλές δεκαετίες απέβησαν άκαρπες. Όταν μάλιστα αντιληφθήκαμε ότι είχε εγκριθεί για λογαριασμό της Ι.Μ. του Αγίου Στεφάνου η διάνοιξη του δρόμου από το κράτος επανερχόμενοι ζητήσαμε την βοήθεια της Νομαρχίας Τρικάλων ώστε ο δρόμος να επεκταθεί άλλα 600 μέτρα για  να φθάσει μέχρι το χωριό μας. Δυστυχώς αν και δεχθήκαμε άπειρες υποσχέσεις η διάνοιξη του δρόμου δεν έφτασε μέχρι την Κρανιά.

Όταν φέτος, για πρώτη χρονιά, είδαμε ότι «Η επέκταση του δρόμου Ιεράς Μονής Δολιανών-Κρανιάς» εντάχθηκε στο πρόγραμμα των εκτελεστέων έργων για το 2014 θεωρήσαμε ότι το πάγιο, και οικονομικά εφικτότατο αίτημά μας έβρισκε λύση. Αποδειχθήκαμε όμως υπερβολικά αισιόδοξοι. Με προσκόμματα και δικαιολογίες ότι «απαγορεύεται η υλοτόμηση δένδρων» το έργο πηγαίνει για μια ακόμη χρονικά απροσδιόριστη αναβολή.

Έχουμε όλα αυτά τα χρόνια αποδείξει ότι ως Πολιτιστικός Σύλλογος αρθρώνουμε μια ψύχραιμη και συνετή φωνή αποφεύγοντας υπερβολικούς χαρακτηρισμούς. Πως όμως να χαρακτηρίσουμε τις αιτιάσεις περί «απαγόρευσης της υλοτόμησης» όταν τα ίδια δένδρα σε απόσταση αναπνοής δεν αποτέλεσαν εμπόδιο στην κατασκευή του δρόμου μέχρι το Μοναστήρι;

Παρά το δικαιολογημένο μας παράπονο και ανεξάρτητα από τίτλους ιδιοκτησίας οι Κρανιώτες δεν θα πάψουν ποτέ να ζωντανεύουν με την παρουσία τους και την θρησκευτική έκφραση της πίστης τους τον ιερό χώρο του ναού της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Διαβεβαιώνουμε δε δημόσια ότι θα υψώνουμε στεντόρεια τη φωνή μας σε οποιαδήποτε αυτόκλητη ή ετερόκλητη προσπάθεια υποβάθμισης της συμβολής των προγόνων μας στην αναστήλωση του Μοναστηριού μας.

Περισσότερο αγαπούν οι ευεργέτες αυτούς που ευεργέτησαν,
παρά αυτοί που ευεργετήθηκαν τους ευεργέτες τους.
Αριστοτέλης

Τρίκαλα 02/10/2014

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος & Tο Εκκλησιαστικό Συμβούλιο
Κρανιάς Ασπροποτάμου