Το φως διαδίδεται στο κενό, ενώ ο ήχος όχι! - Του Κωνσταντίνου Δ. Καρπούζα, Καθηγητού Φυσικής-Χημείας

Ο ήχος διαδίδεται μέσω των ηχητικών κυμάτων στα οποία παρατηρούμε πυκνώματα και αραιώματα. Τα πυκνώματα είναι περιοχές με μεγαλύτερη σχετικά συγκέντρωση μορίων στο υλικό διάδοσης, ενώ τα αραιώματα έχουν μικρότερη συγκέντρωση μορίων. Λέμε ότι το ηχητικό κύμα είναι διάμηκες κύμα, αφού η ταλάντωση των σωματιδίων-μορίων του μέσου γίνεται παράλληλα προς τη διεύθυνση διάδοσης του κύματος.

Τα ηχητικά κύματα είναι μηχανικά κύματα και χρειάζονται ένα υλικό για να διαδοθούν π.χ. αέρας, υγρό, στερεό. Στο διάστημα που είναι σχεδόν κενός χώρος ανάμεσα στα άστρα, αφού δεν υπάρχει ύλη, δεν μπορεί να διαδοθεί ο ήχος. Πώς επικοινωνούν τότε οι αστροναύτες μεταξύ τους; Τα ηχητικά κύματα προφανώς δεν διαδίδονται. Επικρατεί απόλυτη ησυχία και ο αστροναύτης ακούει έντονα τους χτύπους της καρδιάς του, αφού ο ήχος διαδίδεται μέσα από το σώμα του.

Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα μεταφέρουν ηλεκτρική και μαγνητική ενέργεια ταυτόχρονα, χωρίς να χρειάζεται υλικό μέσο διάδοσης, άρα μπορούν να διαδοθούν και στο κενό. Ένα είδος ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων είναι τα ραδιοκύματα. Με αυτά επικοινωνούν οι αστροναύτες μεταξύ τους. Στο κράνος τους υπάρχουν συσκευές που μετατρέπουν τη φωνή τους σε ραδιοκύματα, τα οποία διαδίδονται προς τους άλλους αστροναύτες αλλά και προς τη Γη. Τα ραδιοκύματα διαδίδονται από τον έναν στον άλλον και με αντίστροφη διαδικασία μετατρέπονται σε ηχητικά κύματα και ακούγεται έτσι η φωνή.

Το φως είναι ηλεκτρομαγνητικό κύμα και αποτελείται από φωτόνια με κυματική και σωματιδιακή συμπεριφορά. Στο κενό και στον αέρα διαδίδεται με ταχύτητα περίπου 300 χιλιάδες χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, ενώ στα διάφορα υλικά με ταχύτητα λίγο μικρότερη.

Με βάση τα παραπάνω αν γίνει μια τεράστια έκρηξη στη Σελήνη ή κάπου αλλού στο σύμπαν, θα παρατηρήσουμε τη λάμψη χωρίς όμως να ακούσουμε και τον ήχο.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Δ. ΚΑΡΠΟΥΖΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ - ΧΗΜΕΙΑΣ