Ο νέος, το άκτιστο, η Θεία Ευχαριστία

Ομολογώ πως είναι κάτι σπάνιο και πως δεν το απολαμβάνω συχνά. Αισθάνθηκα για πρώτη φορά, τολμώ να πω, περισσότερο τη χαρά του ράσου και τη διακονία του κληρικού. Πράγματι, αντικρίζοντας τα όμορφα πρόσωπα τους που με ευλάβεια και καρτερία αντιδρούσαν στην εκστατική δυναμική του χρόνου που κινείται αμετανόητα, διέκρινα την ηρεμία ζωγραφισμένη πάνω τους.

Αφορμή η Θεία Ευχαριστία που είχε τελεσθεί. Το κατεξοχήν μυστήριο της Εκκλησίας. Η ‘’ταυτότητα’’ της Εκκλησίας, όπως θα ‘λεγε ο άγιος Νικόλαος Καβάσιλας. Πρόσωπα όμορφα. Πρόσωπα που συμμετείχαν στη Θεία Λειτουργία. Να η ευκαιρία! Η λέξη ‘’πρόσωπο’’ και ο άνθρωπος ως εικόνα Θεού. Ως εικόνα του Δημιουργού Του. Φοβερό πράγμα να είσαι εικόνα του άπειρου Θεού. Το πρόσωπο σε ύπαρξη. Το πρόσωπο σε σχέση. Το πρόσωπο σε κοινωνία. Η ελευθερία του προσώπου. Το εκκλησίασμα ως ‘’λατρεύουσα κοινότητα’’ κατά τον π. Γεώργιο Φλωρόφσκυ. Και η σημασία της προσευχής μέσα στην εκκλησιαστική κοινότητα, στον κοινό πόνο, στην κοινή ασθένεια, στην κοινή αλλοτρίωση, στην κοινή δοκιμασία. Η δοκιμασία μου στη δοκιμασία του άλλου και η δύναμη της προσευχής ως σάρκα της ευχαριστιακής σύναξης.

Στο ξεδίπλωμα των σκέψεων ένιωθα πως υποκλινόμουν στη συνειδητότητα τους. Δεν ξεκολλούσα το βλέμμα μου από πάνω τους. Ένιωθα ως τροφή την παρουσία τους, περισσότερο όμως με τράβηξε σ’ εκείνους η ευλάβεια και η συνάντηση των βλεμμάτων μας. Ήθελα ο Χριστός να μιλήσει στην ύπαρξή τους, να ερεθίσει τις αγωνίες τους και να επαληθεύσει θετικά τις προβλέψεις τους. Ο Χριστός τα κατάφερε. Εξάλλου, ποιος αντιστέκεται στη γλυκύτατη παρουσία του Νυμφίου; Τα μάτια τους ήθελαν Χριστό. Εκείνο το βράδυ, μετά τα μεσάνυχτα, ήθελαν Χριστό. Ήθελαν την παρουσία Του, τον λόγο Του. Ένιωθα πως Τον αναζητούν για να διαπιστώσουν εάν τους ταιριάζει στη σημερινή εποχή. Κι αν δεν τους ταίριαζε; Άλλη μία απογοήτευση; Σημεία των καιρών; Δεν έχει σημασία. Η διακονία ήταν συγκεκριμένη. Χριστός στις καρδιές των ανθρώπων και ιδίως των νέων. Και στη συνέχεια, ο Μ. Βασίλειος. Ξεπήδησε μέσα από τις σελίδες ενός περίφημου έργου του, απευθύνοντας στους νέους ακριβώς τα ίδια λόγια που απηύθυνε στους συνομήλικους τους τον 4ο αιώνα. ‘’Να παίρνετε από κάθε τι ό,τι γεννάει την αρετή’’.

Η αγρυπνία τελείωσε. Τα παιδιά έφευγαν. Χάρηκα που τους είδα. Αναρωτήθηκα εάν τους ταίριαζε ο Χριστός. Γύρισα την πλάτη μου για να κάνω συστολή στην Αγία Τράπεζα, να μαζέψω τις μερίδες στο Άγιο Ποτήριο. Μετά από λίγα λεπτά ένιωσα ένα ‘’σκούντημα’’, το οποίο διαπίστωσα ως ‘’ενοχικό’’ σκούντημα. Ο ένας από τα παιδιά, φοιτητής στο Λονδίνο, με ρώτησε εάν ήταν αμαρτία που κοινώνησε σε Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Σάστισα. Ένα πράγμα ήρθε στο νου μου και το μοιράστηκα μαζί του. Τί είναι αμαρτία; Δεν σκέφτηκα να ξεκινήσω έναν ανερυθρίαστο πόλεμο ενάντια στους Ρωμαιοκαθολικούς, ούτε στο παιδί γι’ αυτό που έπραξε. Δεν ήρθε για να δικαστεί εκείνο το βράδυ. Ήθελε να γνωρίσει. Σκέφτηκα πως η πολεμική εναντίον της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, κάτι που θρέφει και προφέρει λόγο ύπαρξης σε υπερορδόδοξους φανατικούς μεσαιωνικών τάσεων και στάσεων, θα άφηνε ασυγκίνητο το παιδί. Το ζήτημα εκείνη τη στιγμή ήταν ο νέος ως εικόνα Θεού η αναζήτηση της αλήθειας μέσα από στοχασμούς και υποθέσεις, όπως θα συνηγορούσε ο Γρηγόριος Νύσσης.

Ξεκίνησε ένας διάλογος για λίγα λεπτά. Δεν υπήρχαν έτοιμες απαντήσεις. Προτίμησα να αναζητήσουμε ερεθίσματα, ώστε ο ίδιος να βρει την απάντηση. Ερεθίσματα μέσα από τους Πατέρες, τον Μ. Βασίλειο, τον Γρηγόριο Παλαμά. Εκείνοι έζησαν το δόγμα της Εκκλησίας ως ζωή, ως εμπειρία και στη συνέχεια το αποτύπωσαν στα έργα τους. Το παιδί είχε ωραίες ανησυχίες. Αναρωτήθηκε, μαζί με τους συνομήλικους του, εάν θα υπάρξει ενότητα μεταξύ των Εκκλησιών. Σκέφτηκα πως το Άγιο Πνεύμα μας κατευθύνει. Συζητήσαμε για τη μεταβολή του ψωμιού σε Σώμα και του οίνου σε Αίμα Χριστού, για τη μεταβολή σε Σώμα και Αίμα ύστερα από την επίκληση του Αγίου Πνεύματος ως προσώπου της Αγίας Τριάδος, για τις ενέργειες του Αγίου Πνεύματος, για το άκτιστο, το κτιστό, για τις κτιστές ενέργειες για τις οποίες κάνουν λόγο οι Ρωμαιοκαθολικοί, για την μη εγκυρότητα των μυστηρίων τους, για το πρωτείο. Χωρίς αναμοχλεύσεις όρων που ικανοποιούν την αγωνία ενός ακαδημαϊκού αναζητητή και στοχαστή. Προβληματιστήκαμε και οι δύο. Ο καθένας είχε τους λόγους του. Απλά, διαπίστωσα πως τα παιδιά έχουν έντονες ανησυχίες, αυτό το υπαρξιακό και μεταφυσικό βάσανο, που δεν έχουμε οι περισσότεροι κληρικοί.

Το ραντεβού ανανεώθηκε για του χρόνου. Εκεί όπου θα ανταμώσουμε και πάλι. Όχι για να θεολογήσουμε (αυτά είναι υψηλά πράγματα, είναι εμπειρία, βίωμα) αλλά για να βρεθούμε όλοι μαζί σε κοινή παρέα. Παίζοντας κιθάρα και τραγουδώντας μπαλάντες. Έτσι όπως κάνουν τα παιδιά τα βράδια με θέα τα άγια Μετέωρα, όπου η παρουσία του Θεού είναι ακαταλήπτως αδιαμφισβήτητη.

Πρεσβύτερος Ηρακλής Φίλιος (Βαλκανιολόγος, Θεολόγος)
Εφημέριος Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου Διάβας