Νάσιος Μάνταλος: ο υπεραιωνόβιος αγωνιστής (1745–1855) - Του φιλολόγου Σπυρίδωνος Βλιώρα

Εισαγωγή
Όρος Κράτσοβο / Κράτζοβο

«Τα Χάσια είναι ο σύνδεσμος μεταξύ των Καμβουνίων ορέων της Περραιβίας (…) και της Πίνδου· με κατεύθυνση από τα βόρεια προς τα νότια, αρχίζουν από το σεπερντικό βουνό Κράτσοβο.^[1] (…)

Το τελευταίο είναι ίσως το αρχαίο Ποῖον,^[2] το οποίο βρισκόταν στην Πίνδο, στα σύνορα της Θεσσαλίας με τη Μακεδονία.»^[3]

Το Κράτσοβο ή Κράτζοβο^[4] είναι το κατεξοχήν όρος των Χασίων. Βρίσκεται ανάμεσα από τα χωριά Τρυγόνα και Κακοπλεύρι, στη θέση 39.808055, 21.410665, και έχει υψόμετρο 1565 μ. Ο Νίκος Νέζης ονομάζει την κορυφή Κράτσοβο^[5] ή Μύτικα.^[6] Άλλες κορυφές τριγύρω είναι τα Βαλκανάρια,^[7] ο Προφήτης Ηλίας,^[8] το Μεσοβούνι,^[9] η Καστέλλα^[10] κ.ά.

Διαβάστε τη συνέχεια ΕΔΩ.

[1] «Προς τα Δυτικά η προς εξέταση περιοχή οριοθετείται από τον Πηνειό ποταμό και τις υπώρειες του όρους Κράτσοβο (δομείται από σερπεντινίτες) δυτικά του Οστρόβου (σημερινή Αγναντιά).» Philippson 2014, 219. «Προς δυσμάς όμως ανέρχεται ένα μέχρι 1564 μ. ψηλό βουνό αποκομμένο και παρατεταγμένο προς ΒΔ· ονομάζεται Κράτσοβο, το οποίο, συμπεραίνοντας από το κοκκινωπό χρώμα διάβρωσης του μαζώδους πετρώματος, αποτελείται από σερπεντινίτη ή από ηφαιστειογενή πετρώματα, τα οποία στην Ελλάδα δείχνουν να σχετίζονται στις εμφανίσεις. Στην ανατολική πλευρά στο χωριό Κακοπλεύρι εμφανίζεται ασβεστόλιθος, πιθανόν κάτω από τα ηφαιστειακά πετρώματα. Εδώ μπροστά μας έχουμε μία από τις πρώτες, προς αυτή τη πλευρά οροσειρές της Πίνδου.» Philippson 2014, 247–248. «Τα Χάσια όρη καταλαμβάνουν ένα τμήμα του νομού Τρικάλων, στα σύνορα με το νομό Γρεβενών. Πρόκειται για βουνά μέσου υψομέτρου, με ψηλότερη την κορυφή Κράτσοβο (1554 μ.). Τα πετρώματα είναι πυριγενή, με κυρίαρχο το σερπεντίνη. Οι πλαγιές και οι κορυφές των βουνών σκεπάζονται από πυκνά δρυοδάση που προς τα ψηλότερα μέρη αντικαθίστανται μερικές φορές από μαυρόπευκα και έλατα. Ανάμεσα στις βελανιδιές υπάρχουν συχνά και άλλα φυλλοβόλα είδη.» Επιχειρησιακό 2015, 64.

[2] «Πλησίον δ᾽ ἤδη τῆς τε Μακεδονίας καὶ τῆς Θετταλίας περὶ τὸ Ποῖον ὄρος καὶ τὴν Πίνδον Αἴθικές τε καὶ τοῦ Πηνειοῦ πηγαί, ὧν ἀμφισβητοῦσι Τυμφαῖοί τε καὶ [οἱ] ὑπὸ τῇ Πίνδῳ Θετταλοί· καὶ πόλις Ὀξύνεια παρὰ τὸν Ἴωνα ποταμόν (…) πλησίον δὲ καὶ Ἀλαλκομεναὶ καὶ Αἰγίνιον καὶ Εὔρωπος καὶ αἱ τοῦ Ἴωνος εἰς τὸν Πηνειὸν συμβολαί.» Στράβων, Γεωγραφικά, 7, 9

[3] Stählin 2002, 209 (& υποσημείωση 5). Πρώτη έκδοση του έργου στα Γερμανικά στα 1893.

[4] Λέγεται και Βίγλα από τους ντόπιους.

[5] Νέζης 2010 (βουνά), 49, 170, 292.

[6] Μύτικας λέγεται η προεξοχή που σχηματίζεται σ’ έναν τόπο είτε καθ’ ύψος (κορυφή) είτε κατά μήκος (π.χ. ακρωτήρι). Έτσι π.χ. ονομάζεται επίσης η ψηλότερη κορυφή του Ολύμπου (και της Ελλάδας) αλλά και το ακρωτήριο Μύτικας Αιτωλοακαρνανίας και ο ομώνυμος οικισμός πάνω σ’ αυτό.

[7] Αυτό θεωρεί πως είναι το Κράτσοβο ο Δούσμανης (1933, 48). Τα Βαλκανάρια έχουν υψόμετρο 1283 μ. και βρίσκονται στη θέση 39°47'23.5"N 21°26'50.0"E. Βλ. επίσης Νέζης 2010, 95, Μπουρλής 2010, 12.

[8] 1350 μ., 39°50'31.2"N 21°23'34.7"E.

[9] 1199 μ., 39°49'02.4"N 21°26'21.2"E.

[10] 1194 μ., 39°49'51.1"N 21°24'46.7"E.