Η Θάτσερ και η απολιγνιτοποίηση - Της Βασιλικής Πάλλα [ΣΧΛ]

Κατά τη διάρκεια του ημερολογιακού έτους του 1984, όμως, στην πατρίδα του Οργουελ, το Ηνωμένο Βασίλειο, διαδραματίστηκε ένα γεγονός που καθόρισε την πολιτική και οικονομική πορεία της χώρας.

Για περίπου έναν χρόνο, η Εθνική Ένωση Ανθρακωρύχων(NUM) ήταν σε απεργία, διαμαρτυρόμενη για το προγραμματισμένο κλείσιμο κάποιων ανθρακωρυχείων, τα οποία δεν ήταν κερδοφόρα. Για να πετύχουν τον σκοπό τους οι απεργοί(που επηρεάζονταν από ακραία στοιχεία) μεταχειρίστηκαν κάθε είδους μέσο απέναντι στην Συντηρητική κυβέρνηση της Μάργκαρετ Θάτσερ. Εμποδίζαν την είσοδο εργαζομένων σε ορυχεία, εκφόβιζαν απεργοσπάστες, οργάνωναν μαχητικές διαδηλώσεις κι έκαναν sit-ins στα ορυχεία. Η βίαιη πολλές φορές απάντηση της αστυνομίας οδήγησε σε πόλωση του κλίματος και κλιμάκωση της βίας. Παρόλα αυτά, οι στόχοι των συνδικαλιστών απέτυχαν και η σκληρή γραμμή της Θάτσερ επικράτησε, χωρίς ιδιαίτερες επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή των περισσότερων πολιτών.

Ουσιαστικά, η απεργία ήταν το κύκνειο άσμα του συνδικαλιστικού κινήματος και του άνθρακα ως βασική πηγή ενέργειας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η Θάτσερ και οι σύμβουλοι της κατάλαβαν πως η εγχώρια παραγωγή άνθρακα ήταν οικονομικά ζημιογόνα, με τον εθνικό προϋπολογισμό να επιβαρύνεται δυσανάλογα με το κόστος λειτουργίας πολλών ζημιογόνων ορυχείων, που μόνος λόγος ύπαρξης τους ήταν η πίεση από την NUM υπό την απειλή γενικής απεργίας. Διέκριναν πως η παραγωγή ενέργειας θα γίνονταν πιο οικονομικά με άλλα ορυκτά καύσιμα και με εισαγόμενο άνθρακα, με τρόπο που θα επιβάρυνε λιγότερο τον μέσο καταναλωτή και το κράτος.

Για να το πετύχουν αυτό, δεν δίστασαν να χρησιμοποιήσουν μέσα πρωτοφανή για τα δεδομένα της χώρας, όπως η κατά μέτωπο αντιπαράθεση με την πανίσχυρη NUM, ο συντονισμός των αστυνομικών δυνάμεων, η δημιουργία αποθεμάτων άνθρακα και η δημιουργία σχεδίου έκτακτης ανάγκης που περιλάμβανε την χρήση μέσων του στρατού για την απρόσκοπτη μεταφορά άνθρακα στις βιομηχανίες και τους σταθμούς μεταφοράς ενέργειας. Στις μαχητικές τακτικές των απεργών, η Θάτσερ τόνιζε την ανάγκη σεβασμού του νόμου, σύνθημα που τελικά κέρδισε την υποστήριξη της πλειοψηφίας του πληθυσμού.

Βέβαια, ένα κομμάτι της κοινής γνώμης δεν συμμερίστηκε αυτές τις απόψεις. Την κατηγόρησαν ως επικίνδυνη ακροδεξιά, που ήθελε να καταστρέψει τους ιδεολογικούς της αντιπάλους, στην τροχιά για να εγκαθιδρύσει ένα συντηρητικό καθεστώς στα πρότυπα του 1984. Δεν έλειψαν οι φωνές που συσχέτιζαν το φύλο της με αυτό που θεωρούσαν πλήρη κυβερνητική αποτυχία ή ηθελημένη καταστροφή των κοινωνικών δομών της χώρας. Σε κάθε περίπτωση, η Μάργκαρετ Θάτσερ δημιούργησε μια νέα εποχή στην βρετανική πολιτική, παραμένοντας μια φιγιυρα- "ανάθεμα" για την Αριστερά και πρότυπο για την Δεξιά.

Η πολιτική της Θάτσερ όσον αφορά τον τομέα του άνθρακα θεωρήθηκε ριζοσπαστική για την εποχή, με κινητήρια δύναμη πίσω από αυτήν την εξυγίανση του δημοσίου τομέα. Είναι μία μισοξεχασμένη σελίδα της μακροχρόνια πρωθυπουργικής θητείας της, που ομως έρχεται πάλι στην επιφάνεια.

Σε ολόκληρο τον κόσμο λαμβάνει χώρα μια κούρσα, με αντίπαλο την κλιματική αλλαγή. Τα ορυκτά καύσιμα αντικαθίστανται από τις ανανεώσιμες πήγες ενέργειας αλλά αυτό δεν είναι αρκετό. Ο ρυθμός της ενεργειακής μετάβασης χρειάζεται να επιταχυνθεί. Η κατάσταση, προειδοποιούν οι ειδικοί, δεν σώζεται με ημίμετρα. Απαιτείται ανάληψη δράσης σε εθνικό αλλά και διακρατικό επίπεδο, με καινοτόμες τακτικές

Στην Ελλάδα έχει εκφραστεί κατά καιρούς η άποψη ότι, λόγω του μικρού μεγέθους της χωράς, δεν είναι ιδιαίτερα σημαντική η συνεισφορά μας στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Μια τέτοια δήλωση υποτιμά αφενός τις δυνατότητες μας και αφετέρου το μέγεθος του προβλήματος. Ένα από τα πρώτα "πράσινα" μέτρα είναι η λεγόμενη απολιγνιτοποιηση. Το κλείσιμο των λιγνιτικων ορυχείων και των θερμοηλεκτρικών σταθμών της ΔΕΗ βρίσκει κατά περίεργο τρόπο αντίθετους ανθρώπους που αυτοχαρακτηρίζονται φανατικοί οικολόγοι.

Κανένας δεν θέλει να χαθούν δουλειές και, όπως φαίνεται, με το παρόν χρονοδιάγραμμα δεν θα χαθούν πάρα λίγες ή καθόλου θέσεις εργασίας. Κανείς όμως δεν πρέπει να αρνείται την ανάγκη να φύγει η χώρα από τον 20ο αιώνα στον τομέα της παραγωγής ενέργειας. Για να γίνει αυτό, δεν χρειάζεται να ακολουθηθούν τα βήματα της Θάτσερ. Απαιτείται όμως η πολιτική βούληση για την ανατροπή εδραιωμένων συμφερόντων και τη ρήξη με φόρμουλες του παρελθόντος.