Εισηγήτρια σε Επιστημονική Διημερίδα Νέων στη Θεσσαλονίκη η Καλαμπακιώτισσα Ιωάννα Γκιουζέλη, Φοιτήτρια Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Τη διημερίδα συνδιοργανώνουν ο πολιτιστικός-κοινωνικός φορέας Αμφικτυονία Ελληνισμού, η Παγκρήτια Αδελφότητα Μακεδονίας και ο Πολιτιστικός Σύλλογος - Χορωδία «Οι Μακεδόνες».

Ανάμεσα στους εισηγητές που θα μιλήσουν βρίσκεται και η Καλαμπακιώτισσα Ιωάννα Γκιουζέλη, Φοιτήτρια Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με ειδίκευση στη μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία, η οποία θα αναπτύξει το θέμα: «Το ταξίδι της Λογοτεχνίας στη θεωρία του χρόνου. (Παρελθόν, Παρόν, Μέλλον)».

Παραθέτουμε κατωτέρω την εισήγηση της:

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ.
(ΠΑΡΕΛΘΟΝ, ΠΑΡΟΝ, ΜΕΛΛΟΝ)

Η φιλολογία αποτελεί μέρος της φιλοσοφικής σχολής. Είναι μία ενδιαφέρουσα επιστήμη, που συνδέει το παρελθόν με το παρόν, μελετώντας όλα της τα αντικείμενα ως προς την εξέλιξή τους, από τη στιγμή που ανακαλύφθηκαν μέχρι και σήμερα. Τα αντικείμενα που ερευνά η φιλολογία είναι, κατά κύριο λόγο, η γλώσσα, η ιστορία και η λογοτεχνία.

Η  σχολή παρέχει τρεις τομείς ειδίκευσης:
α) τον κλασικό, που μελετά την αρχαία ελληνική και λατινική φιλολογία
β) τον μεσαιωνικό και νεοελληνικό, που μελετά τη μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία και
γ) τη γλωσσολογία, που μελετά την ανθρώπινη γλώσσα ως καθολικό φαινόμενο.

Στο τμήμα φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων ο τομέας της γλωσσολογίας έχει πλέον κλείσει.

Τα τελευταία χρόνια κρίθηκε επιτακτική η αναμόρφωση των οδηγών σπουδών των τμημάτων των Φιλοσοφικών σχολών της Ελλάδας, με σκοπό την πληρέστερη και αρτιότερη κατάρτιση των φοιτητών. Διαμορφώθηκε έτσι τα τελευταία χρόνια ένα τριετές πρόγραμμα σπουδών, κοινό και για τις δύο κατευθύνσεις. Και στις δύο κατευθύνσεις τα κοινά υποχρεωτικά μαθήματα χωρίζονται σε δέκα μαθήματα αρχαίας ελληνικής φιλολογίας, τέσσερα λατινικής φιλολογίας, τρία βυζαντινής/μεσαιωνικής φιλολογίας, δέκα νέας ελληνικής φιλολογίας και πέντε μαθήματα γλωσσολογίας.

Κύριο αντικείμενο της σημερινής μου διάλεξης αποτελεί η λογοτεχνία και το κατά πόσο αναπτύσσεται τη σημερινή εποχή. Από τα αρχαία χρόνια μέχρι και τη σύγχρονη εποχή υπάρχει εξέλιξη. Αυτή η εξέλιξη κορυφώνεται τον 18ο με 19ο αιώνα, δηλαδή την εποχή του ευρωπαϊκού διαφωτισμού, λόγω της δημιουργίας των τυπογραφείων και της ραγδαίας ανάπτυξης της βιβλιοπαραγωγής.

Όμως, από τον 20ο αιώνα κι έπειτα ο χώρος της λογοτεχνίας περνάει μια έντονη κρίση λόγω κοινωνικοπολιτικών, αλλά και οικονομικών παραγόντων. Η κρίση αυτή αποτυπώνεται και στα παραδείγματα των δύο μεγάλων πνευματικών προσωπικοτήτων, του Γεωργίου Σεφέρη και του Οδυσσέα Ελύτη, που, αν και σήμερα είναι αναγνωρισμένοι διεθνώς για το έργο τους, εκείνη την εποχή δεν βρήκαν εξαρχής την αρμόζουσα απήχηση κι αναγνώριση στον ελληνικό χώρο. Σημαντικό ρόλο σ' αυτήν την κρίση έπαιξε η εισαγωγή εμπορικών κριτηρίων στους εκδοτικούς οίκους, οι οποίοι, στο μεγαλύτερο ποσοστό τους, αποβλέπουν περισσότερο στην εισπρακτική επιτυχία των έργων, θέτοντας μ' αυτόν τον τρόπο σε δεύτερη μοίρα το ουσιαστικό περιεχόμενο αυτών.

Το πρόβλημα αυτό συνεχίζεται και στον 21ο αιώνα, τον οποίο διανύουμε, και τα σημάδια αυτού είναι έντονα, καθώς η νοοτροπία αυτή έχει πλέον σταδιακά περάσει και στο αναγνωστικό κοινό, το οποίο έχει συνηθίσει και αρέσκεται σε πιο "εύπεπτα" λογοτεχνικά έργα, με μόνο σκοπό την αισθητική απόλαυση και όχι την πνευματική αναζήτηση και εξέλιξη. Ακόμη, η μεταφορά των λογοτεχνικών βιβλίων στον κινηματογραφικό χώρο, εντείνει το πρόβλημα της χαμηλής βιβλιοφιλίας στη χώρα μας.

Παρ' όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια μικρής κλίμακας μεταστροφή στο χώρο της λογοτεχνίας, καθώς οι εκδόσεις λογοτεχνικών έργων γίνονται πιο επιλεκτικά έχοντας στο επίκεντρο τον άνθρωπο και την πνευματική του καλλιέργεια. Στην προσπάθεια ανάκαμψης της λογοτεχνίας δίνονται κάποιες ευκαιρίες σε νέους ποιητές και συγγραφείς, οι οποίοι δίνουν τον παλμό της κοινωνίας μέσα από τα έργα τους. Η νέα γενιά μπορεί και πρέπει να προσπαθεί να παράξει το δικό της σημαντικό λογοτεχνικό έργο, εμπνέοντας έτσι κι άλλους ανθρώπους.

Το πρόβλημα ωστόσο θα εξακολουθεί να υπάρχει, καθώς η λογοτεχνία απαξιώνεται όλο και περισσότερο και τείνει να εξαλειφτεί από τη μέση εκπαίδευση. Ως πρώτο βήμα βελτίωσης αυτής της κατάστασης είναι η αποδοχή του προβλήματος. Ιδανικά θα έπρεπε το μάθημα αυτό να είναι υψίστης σημασίας, αφού ευνοεί τους μαθητές στην ανάπτυξη της κριτικής τους σκέψης και ικανότητας και στην πνευματική και συναισθηματική τους καλλιέργεια. Επίσης ο τομέας της μεσαιωνικής και νεοελληνικής φιλολογίας των φιλοσοφικών σχολών θα πρέπει να αναδιαμορφωθεί και να μελετώνται συστηματικά όχι μόνο τα έργα παλαιότερων εποχών, αλλά να δίνεται έμφαση στις ανάγκες της λογοτεχνίας σήμερα, θέτοντας έτσι γερές βάσεις, ώστε να ανοικοδομηθεί σωστά και μεθοδικά η λογοτεχνία του αύριο. Τέλος, οι εκδοτικοί οίκοι οφείλουν να έχουν στο σύνολό τους ως κοινό στόχο την πνευματική εξέλιξη του ατόμου, να δίνουν την ευκαιρία σε όλων των ειδών τα λογοτεχνικά έργα να δημοσιευτούν, έστω και σε ηλεκτρονική μορφή, και να παίρνουν ρίσκα, χωρίς να έχουν ως κύριο γνώμονα των εκδόσεών τους το οικονομικό κέρδος.

Πιστεύω πως, αν εφαρμοστούν όλα τα παραπάνω, θα αποτελέσουν μία σημαντική αρχή και σταθερή βάση στην αναβίωση και την εξέλιξη της λογοτεχνίας, οδηγώντας τη σε νέα μονοπάτια.

Εισηγήτρια: Γκιουζέλη Ιωάννα
Φοιτήτρια Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με ειδίκευση στη μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία.