Τι να προτιμάμε καφέ ή τσάι; - Του Κωνσταντίνου Δ. Καρπούζα, Καθηγητού Φυσικής-Χημείας

Πολλοί βέβαια αρκούνται σε έναν καφέ μετά το πρωινό ξύπνημα, χωρίς να φάνε κάτι άλλο αν και γνωρίζουν ότι το κυριότερο γεύμα της ημέρας είναι το πρωινό.

Το τσάι βρίσκεται και αυτό στις προτιμήσεις μας, ζεστό ή κρύο, όλες τις εποχές του χρόνου για τόνωση και δροσιά, αλλά και ως βοηθητικό στο κρυολόγημα και την αδιαθεσία του χειμώνα.

Προφανώς στα ροφήματα αυτά δεν πρέπει να ρίχνουμε υπερβολική ζάχαρη, κρέμες και λιπαρές ουσίες ούτε να τα καταναλώνουμε σε μεγάλες ποσότητες γιατί δημιουργούν προβλήματα. Τι προσφέρουν, όμως, αυτές οι δύο επιλογές στην υγεία μας και τι λένε οι ειδικοί για την καλύτερη επιλογή;

Καφές

Ένα φλιτζάνι καφέ φίλτρου μας προσφέρει μια καλή δόση καφεΐνης, γύρω στα 120 mg, ενώ ο στιγμιαίος καφές μπορεί να φθάσει τα 100 mg καφεΐνης και ο εσπρέσο τα 80 mg, λόγω της μικρότερης ποσότητάς του. Οι ειδικοί μας λένε ότι τα 300 mg καφεΐνης θεωρούνται υπερβολική ποσότητα. Ο ελληνικός καφές, αλλά και οι υπόλοιποι, εκτός από την καφεΐνη που αποτελεί το βασικό του συστατικό, περιέχει φυσικά αντιοξειδωτικά, με πιο σημαντικές ουσίες τις πολυφαινόλες (φλαβονοειδή).

Πλεονεκτήματα:

• Ο καφές περιέχει πολυφαινόλες του προστατεύουν τα κύτταρά μας από τις ελεύθερες ρίζες.

• Η αντιοξειδωτική του δράση επεκτείνεται και στην προστασία μας από το διαβήτη τύπου 2, την αρθρίτιδα, τα καρδιακά νοσήματα και τις διάφορες μορφές καρκίνου.

• Όταν η κατανάλωση γίνεται μέσα σε φυσιολογικά πλαίσια, ο καφές επιδρά στο νευρικό μας σύστημα και μπορεί να βελτιώσει τις πνευματικές μας ικανότητες και την πνευματική διαύγεια.

• Η καφεΐνη που περιέχει καταπολεμά την κούραση και αυξάνει τη συγκέντρωσή μας, διεγείρει τον εγκέφαλο και αυξάνει τα επίπεδα ντοπαμίνης.

• Η καφεΐνη δρα εναντίον της ημικρανίας αφού παρεμβαίνει στη συστολή και διαστολή των αγγείων. Σε μεγάλες όμως ποσότητες φέρνει τα αντίθετα αποτελέσματα.

• Σύμφωνα με έρευνες μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης Πάρκινσον σε όσους τον καταναλώνουν.

• Ενεργοποιεί το έντερο και κάνει καλό σε περιπτώσεις δυσκοιλιότητας, ενώ ταυτόχρονα μειώνει τον κίνδυνο παρουσίας χολόλιθων και κίρρωσης του ήπατος.

Μειονεκτήματα:

• Πολλά άτομα είναι ευαίσθητα στην καφεΐνη οπότε μπορεί να προκαλέσει ταχυκαρδία, παροδική αύξηση της αρτηριακής πίεσης, νευρικότητα, στρες και δυσφορία ακόμη και σε μικρές ποσότητες και προφανώς τα συμπτώματα αυτά εντείνονται σε όσους κάνουν υπερκατανάλωση.

• Σε υπερβολικές δόσεις ο καφές, λόγω της καφεΐνης και πάλι, μπορεί να προκαλέσει ακόμη και δηλητηρίαση.

• Έχει εθιστική δράση εξ αιτίας της μεθυλοξανθίνης.

• Έχει διουρητική δράση, άρα προκαλεί απώλειες υγρών από τον οργανισμό και μπορεί σε ακραίες καταστάσεις να οδηγήσει σε αφυδάτωση.

• Όταν καταναλώνεται αργά το απόγευμα μπορεί να προκαλέσει αϋπνία.

Τσάι

Η περιεκτικότητά του σε καφεΐνη φτάνει σε χαμηλότερα ποσοστά σε σχέση με τον καφέ και ποικίλει από 30mg μέχρι και 100 mg. Η αλήθεια είναι βέβαια ότι στα φύλλα του τσαγιού βρίσκουμε περισσότερη καφεΐνη απ’ ότι στους κόκκους του καφέ, αλλά χρησιμοποιούνται περισσότεροι κόκκοι καφέ για την παρασκευή ενός φλιτζανιού, με αποτέλεσμα ο καφές τελικά να έχει περισσότερη καφεΐνη. Τα είδη του τσαγιού είναι το άσπρο, το πράσινο, το μαύρο και το κόκκινο, τα οποία διαφέρουν στην παρασκευή και την επεξεργασία των φύλλων του, με πιο ευεργετικό το πράσινο τσάι λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε αντιοξειδωτικά και πρωταγωνίστριες τις κατεχίνες, οι οποίες έχουν 4 φορές μεγαλύτερη αντιοξειδωτική δράση από τη βιταμίνη C.

Πλεονεκτήματα:

• Αναφέρεται ότι η αντιοξειδωτική του δράση παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη κατά του καρκίνου, αλλά και τη μείωση του κινδύνου εμφάνισής του.

• Οι κατεχίνες που βρίσκουμε στο πράσινο τσάι εμποδίζουν την οξείδωση της LDL χοληστερίνης, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αθηροσκλήρωση και συνεπώς σε καρδιαγγειακά προβλήματα.

• Το τσάι περιέχει και άλλα αντιοξειδωτικά όπως βιταμίνη C και μέταλλα, (σελήνιο, ψευδάργυρο), που αυξάνουν την αντιοξειδωτική και ευεργετική δράση του, τονώνουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα και μας προστατεύουν από ασθένειες.

• Κάποιες έρευνες λένε ότι το πράσινο τσάι μπορεί να ενεργοποιήσει τον μεταβολισμό μας και καίει λίπος.

• Το τσάι περιέχει φθορίδιο οπότε μπορεί να δράσει κατά της τερηδόνας και να καταπολεμήσει τα βακτήρια του στόματος.

• Οι αντιοξειδωτικές του ουσίες προστατεύουν το συκώτι μας από τις τοξίνες και συμβάλει στην καλή του λειτουργία.

• Η τανίνη του, ανακουφίζει από το άγχος και ηρεμεί.

• Μειώνει τον πονοκέφαλο καθώς χαλαρώνουν τα αιμοφόρα αγγεία του.

• Μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης Αλτσχάιμερ και Πάρκινσον.

Μειονεκτήματα:

• Οι τανίνες που περιέχει μπορεί να μειώσουν την απορρόφηση σιδήρου που λαμβάνουμε από φρούτα και λαχανικά, οπότε προτείνεται να πίνουμε το τσάι αργότερα μετά από το φαγητό και όχι ταυτόχρονα.

• Έχει παρόμοια διουρητική δράση με τον καφέ.

• Έχει μικρή περιεκτικότητα σε καφεΐνη, αλλά όταν καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες προκαλεί παρενέργειες (αϋπνία, ταχυκαρδία, αύξηση αρτηριακής πίεσης κ.λ.π.).

Ποιο είναι το συμπέρασμα λοιπόν; Τι να προτιμάμε;

Οι λογικές ποσότητες και από τα δυο, μόνο οφέλη μπορεί να μας προσφέρουν. Σε τυχόν παθολογικές καταστάσεις η άποψη του γιατρού μας είναι επιβεβλημένη. Με βάση τα μέχρι τώρα συμπεράσματα βρέθηκε ότι το πράσινο τσάι με τις περισσότερες αντιοξειδωτικές ουσίες και λιγότερη καφεΐνη σε σχέση με τον καφέ αλλά και με τα υπόλοιπα είδη τσαγιού, έχει καλύτερη επίδραση στην υγεία μας. Δεν ξεχνάμε όμως, ότι η προσθήκη ζάχαρης και γάλακτος στο τσάι, αλλά και στον καφέ, εκτός ότι θα αυξήσουν τις θερμίδες πιθανόν θα μειώσουν την αντιοξειδωτική τους δράση, γι’ αυτό τα προτιμάμε σκέτα και σε λογικές καθημερινές ποσότητες.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Δ. ΚΑΡΠΟΥΖΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ - ΧΗΜΕΙΑΣ