Η καθεστωτική θέση του περιφερειάρχη ~ Γράφει ο Γιάννης Παπαϊωάννου

Στις τελευταίες περιφερειακές εκλογές σε έξι περιφέρειες οι νυν περιφερειάρχες, προερχόμενοι από την ΝΔ, επανεκλέχτηκαν από την πρώτη Κυριακή με ποσοστά πολύ πάνω από 50%. Στην Κρήτη επανεκλέχτηκε με ποσοστό 78% ένας ακόμη εν ενεργεία περιφερειάρχης προερχόμενος από ΠΑΣΟΚ και υποστηριζόμενος και από την ΝΔ .

Στις υπόλοιπες περιφέρειες άλλαξε το πρόσωπο του περιφερειάρχη όχι για ιδεολογικούς λόγους ή ως αποτέλεσμα πολιτικού απολογισμού, αλλά μάλλον γιατί οι προσωπικές φιλοδοξίες εξελίχτηκαν σε εσωκομματικές «ιδιαιτερότητες» και έδωσαν αντάρτες της ΝΔ. 

Μόνο στην κατεστραμμένη Θεσσαλία άλλαξε χρώμα και πολιτική κατεύθυνση λόγω του καταλογισμού της πολιτικής ευθύνης στον κ. Αγοραστό εξαιτίας της επέλασης του Ντανιέλ και την τεράστια καταστροφή. 

Τα αποτελέσματα των τελευταίων εκλογών δείχνουν λοιπόν, ένα συντριπτικό εκλογικό πλεονέκτημα του έκαστου περιφερειάρχη το όποιο θα πρέπει να αξιολογηθεί πολιτικά καθώς λαμβάνει καθεστωτικά χαρακτηριστικά. 

Θα πρέπει να δούμε αν ο ρόλος και τα καθήκοντα του Περιφερειάρχη εμπεριέχουν τελικά κάποια πολιτική ευθύνη, η όποια είναι το αντικείμενο εκλογικού απολογισμού και της εκλογικής διαδικασίας στο σύνολό της.

Ειδικότερα λοιπόν παρατηρούμε ότι:

Ο κάθε εν ενεργεία περιφερειάρχης είναι φορέας εξουσίας η οποία στηρίζεται στις μεταφορές χρήματος και κονδυλίων της Ευρωπαϊκής ένωσης και του κυβερνητικού κέντρου προς την περιφέρειά του.

Έκαστη περιφέρεια διαχειρίζεται σχεδόν το σύνολο των κονδυλίων που έρχονται από την Αθήνα και την ΕΕ, και τα όποια τα μοιράζει σε δήμους, συλλόγους, επιχειρηματίες και κάθε είδους οικονομικές οντότητες για την κατασκευή έργων και εκτέλεση άλλων δράσεων εντός του σχεδίου του προϋπολογισμού και των ευρωπαϊκών προγραμμάτων.

Για να το πούμε πιο απλά ο κάθε περιφερειάρχης στη διάρκεια της θητείας του κατά κύριο λόγο μοιράζει τα χρήματα. 

Ακόμη κι αν όλα αυτά τα χρήματα μοιράζονται με απόλυτη διαφάνεια στο πλαίσιο του νόμου, είναι σαφές ότι ο εκάστοτε περιφερειάρχης είναι σε μια θέση από την οποία μπορεί να δημιουργήσει ένα πλέγμα εξαρτωμένων, και τροφίμων παραγόντων και επιχειρηματιών κάθε είδους, που θα στηρίζουν την επανεκλογή του.

Την ίδια στιγμή σε αντίθεση με μια οποιαδήποτε δημοτική αρχή ή ακόμη και υπουργείο, η περιφέρεια δεν έχει κάποιο επείγον θέμα της καθημερινότητας να διευθετήσει. Η περιφερειακή αρχή δεν είναι υπεύθυνη για την καθαριότητα, ή την κυκλοφορία, τον φωτισμό, την αγορά ή την ακρίβεια. Δεν έχει φθορά ή κάποιο πολιτικό κόστος, για την τρέχουσα πολιτική επικαιρότητα, ούτε εισπράττει φόρους ή κάποια τέλη. Η περιφέρεια δεν έχει υπό τη διοίκησή της κάποια δημοτική επιχείρηση για να υπολειτουργεί, ή κάποιο νοσοκομείο, ή κάποια κρατική δομή, ή ένα τμήμα του δημοσίου τομέα για τα οποία θα δεχτεί κριτική στην επαφή με τους πολίτες.

Το μόνο δύσκολο σημείο που έχει η περιφέρεια είναι η αντιμετώπιση των καιρικών φαινομένων όπως οι χιονοπτώσεις, αποκλεισμοί δρόμων, υπερχειλίσεις ποταμών και χείμαρρων και οι πυρκαγιές. Όμως όλα αυτά όταν συμβούν καταλήγουν στο να μοιράζει ο Περιφερειάρχης περισσότερα χρήματα σε ιδιώτες για να αντιμετωπίσει την κατάσταση.

Σε αυτό το πλαίσιο και ο κ. Αγοραστός δημιούργησε επί δώδεκα χρόνια αυτό το καθεστωτικό πλέγμα που αναφέρθηκε, και με αυτό μέχρι πριν λίγους μήνες ήταν το απόλυτο φαβορί για την επανεκλογή του περιφέρεια. Είχε ήδη επανεκλέγει άλλες δυο φορές.

Αν δεν ήταν ο Ντανιέλ με τις καταστροφικές πλημύρες που προκάλεσαν τεράστια σύμφορα και οργή, ο κ. Αγοραστός θα εκλέγονταν κι αυτή φορά. Πόσο μάλλον όταν όλα τα περιφερειακά σχήματα της Θεσσαλίας με ελάχιστες εξαιρέσεις εμφανίστηκαν, επανδρώθηκαν και δραστηριοποιήθηκαν λίγους μήνες πριν τις εκλογές. 

Ας θυμηθούμε εδώ ότι αντίστοιχα μια καταστροφή έγινε με την κ. Δούρου στο Μάτι και μια φονική πλημμύρα στη Μάνδρα και οδήγησαν σε αλλαγή περιφερειάρχη στην Αττική το 2019!

Δεν πρέπει να μειώσουμε τη μεγάλη επιτυχία του Δημήτρη Κουρέτα και των υποψήφιων του συνδυασμού της πρωτοβουλίας. Πρέπει να τους συγχαρούμε. Η νίκη τους φέρνει την ελπίδα για επούλωση των πληγών και για την αλλαγή στην πορεία φτωχοποίησης που έχει πάρει και η περιφέρεια Θεσσαλίας. 

Όμως αυτή η νίκη δεν πρέπει να καλύψει την ανισορροπία που έχει δημιουργηθεί στο πολιτικό σκηνικό και την καθεστωτική θέση που καταλαμβάνει ο εκάστοτε περιφερειάρχης. Μια θέση από την οποία κατά τεκμήριο μόνο μια τεράστια σύμφορα μπορεί να τον βγάλει. Μια συμφορά που καλό είναι να μην συμβεί ποτέ ξανά σε καμία περιφέρεια, σε κανένα χωριό, σε καμία οικογένεια.

Χρειάζεται λοιπόν νομοθετική παρέμβαση σε δυο κατευθύνσεις ώστε να μην δημιουργείται το επικίνδυνο για τους πολίτες καθεστώς του Περιφερειάρχη που αναφέρθηκε. 

α. Χρειάζεται εμβάθυνση της περιφερειακής αυτοδιοίκησης με ουσιαστική μεταφορά ευρύτερων πολιτικών, φορολογικών και διοικητικών αρμοδιοτήτων από την κεντρική διοίκηση προς τις 13 περιφέρειες. Με αντίστοιχη μεταφορά στελεχιακού δυναμικού, υποδομών και τμημάτων του δημόσιου τομέα. Είναι προφανές ότι μαζί με τις αρμοδιότητες θα μεταφερθεί και η πολιτική ευθύνη.

Θεωρητικά ο ειδικότερος στόχος κάθε περιφέρειας θα είναι να πετύχει την ισόρροπη ανάπτυξη, την παραγωγή πλούτου, την αντιμετώπιση της ανεργίας, την αντιστροφή της φτωχοποίησης και της ερήμωσης, την αντιμετώπιση του δημογραφικού, καθώς θα πορευόμαστε προς μια ενωμένη Ευρώπη των περιφερειών. 

Παράλληλα η μεταφορά αρμοδιοτήτων θα μειώσει το συγκεντρωτισμό, τις καθυστερήσεις αλλά και τις παραλύσεις που δημιουργεί το πρωθυπουργοκεντρικό - Αθηνοκεντρικό μοντέλο, θα μεταφέρει θέσεις εργασίας και εύκαιρες για ανάπτυξη στην περιφέρεια και ίσως τελικά θα κάνει τα υπουργεία και την κυβέρνηση πραγματικό επιτελικό κράτος με καθήκοντα συντονιστικά και ελεγκτικά επί των περιφερειών και των κρατικών δομών.

β. Περαιτέρω στην αποδυνάμωση της καθεστωτικής θέσης του περιφερειάρχη, θα συντελέσει η λειτουργία σε κάθε επίπεδο ΟΤΑ, μόνιμων ή ημιμόνιμων δημοκρατικών προοδευτικών αυτοδιοικητικών παρατάξεων. 

Δεν αρκούν οι συνδυασμοί και οι παρατάξεις που στήνονται Ad Hoc, την τελευταία στιγμή προεκλογικά κι αμέσως μετά τις εκλογές -έλλειψη αντικείμενου- αυτοδιαλύονται ή υπολειτουργούν μόνο σε επίπεδο περιφερειακού συμβούλιου.

Χρειάζονται μόνιμες ή ημιμόνιμες αυτοδιοίκητες παρατάξεις οι οποίες:

• θα χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό ανάλογα με το ποσοστό τους στις εκλογές.

• θα ασκούν πίεση και έλεγχο στον νυν περιφερειάρχη.

• θα παράγουν τεχνογνωσία για τα περιφερικά ζητήματα και θα τη διαχέουν στην κοινωνία

• θα παράγουν πολιτικό έργο και θα αναδεικνύουν γεγονότα 

• Θα δημιουργούν νέα στελέχη και θα παράγουν πολιτική 

• θα γειωθούν στις τοπικές κοινωνίες φορείς, συλλόγους, επιμελητήρια, θα εμπλέξουν στην πολιτική νέα πρόσωπα

• και θα δημιουργήσουν οπού απαιτούνται προϋποθέσεις αλλαγής

Περαιτέρω στη φιλοσοφία της πολιτικής, η μεταφορά αρμοδιοτήτων στους ΟΤΑ και η ενίσχυση της λειτουργίας των αυτοδιοικητικών παρατάξεων θα είναι μεταφορά εξουσίας στους πολίτες. Μια μεταφορά εξουσίας που θα λειτουργήσει αναζωογονητικά σε μια στιγμή που η αποχή και η απαξίωση και η αποστασιοποίηση γιγαντώνεται και οι πολίτες αισθάνονται ότι οι συμμετοχή τους στη δημοκρατική διαδικασία δεν έχει καμία σημασία.

Για να ξαναπιστέψουν οι πολίτες στην πολιτική θα πρέπει να αλλάξει η πολιτική.